One Response to Dział Rzeźby Ceramiki MMSPHJD

1. admin says:

   29 października 2017 at 11:13

   MONETA jako forma sztuki rzeźbiarskiej.
   Rzeźba, rzeźbiarstwo, bas-relief, popiersie, relief, płaskoryt, relief płaski.
   MONETA [łac.]. metaliczny wykładnik rozliczeniowy o zdefiniowanym ciężarze, próbie, wymiarach i kształcie. Wzbogacony o pieczęć autokontroli uspołecznionej. Moneta charakteryzuje się znamiennym podsumowaniem metamorfozy konwersji materiałowej.

   W cyklu zintensyfikowania złoty cielec, o charakterze rozwiązania rotacji artykułów, nabrał m.in. nieschematyczne kredo monety. Definicja ma źródłoi od kryptonimu chodzącej dobroci Junony – Moneta [’dobra rada’], z uwagi na fakt iż przy jej sanktuarium na Kapitolu stacjonowała newralgiczna mennica rzymska.

   Fundamentalnym surowcem bilonu jest złoto, srebro i miedź lub brąz. W XIX w. finezyjnie platyna (monety rosyjskie 1819–45). W XX w. nikiel, aluminium i odmienne spektrum rud (bilon). W monetach z kruszców szlachetnych są na ogół suplementy rozbieżnych metali (tzw. ligatura). Proporcje czystego kruszcu w monecie są sformułowane w ‰ i ustanawiają próbę metalowego pieniądza.

   Nominał monet wyciśniętych z wyznacznika wagowego kruszcu (np. kilograma, grzywny, funta) składać się na stopę menniczą. Tolerowane odchylenie fabuły kruszcu w monetach od jego porcji adekwatnej przyjętej stopie jest określane mianem tolerancji (remedium). Jej nierzetelność powoduje unieważnienie monet (demonetyzację). W średniowieczu wcielano przerób monet tytułowany al marco. Opierał się na respektowaniu przyjętej stopy w ramach określonej jednostki wagowej, bez względu na zakres kruszcu aktualnego w indywidualnych egzemplarzach. W następstwie tego jednoimienne monety były odmiennymi co pewien czas istotnie wielkością i ciężarem.

   Monety mają zazwyczaj kształt płaskich krążków, niekiedy miseczkowatych (np. niektóre monety celtyckie, bizantyjskie, karolińskie), rzadziej kształt owalny (np. niektóre monety ruskie), czworokątny (klipa) lub wieloboczny. Wyjątkowo miewają w środku otwór (np. niektóre monety ze wschodniej Azji). Wykonywane są zwykle techniką bicia (tłoczenia), z przygotowanych uprzednio krążków (płytek), w starożytności i średniowieczu niekiedy też techniką odlewania w formach, stosowaną również przez nowoż. fałszerzy monet. Na powierzchni monety rozróżnia się stronę główną (awers), odwrotną (rewers) oraz obrzeże. Obie strony noszą zwykle odcisk stempla, złożonego przeważnie z napisu (legenda) i wyobrażenia plastycznego. Stempel może być wklęsły lub wypukły. Ma zazwyczaj kształt okrągły, rzadziej kwadratowy lub owalny. Płaszczyzna obrzeża na grubszych monetach nowożytnych bywa również karbowana lub opatrzona legendą. Niektóre monety starożytne i średniow. nosiły tylko jeden stempel, który w wypadku monet wykonanych z cienkiej blaszki odciskał się także po drugiej stronie (brakteat). Treść stempla monet nowożytnych zawiera zwykle nazwę i godło państwa lub panującego, emitującego daną monetę, datę jej emisji i oznaczenie wartości (nazwa i liczba jednostek pieniężnych zawartych w danej monecie). W wiekach wcześniejszych stemple monet określały zazwyczaj osobę i tytuł panującego, niekiedy miejsce produkcji i nazwę jednostki monetarnej oraz zawierały różnorodne symbole, zwłaszcza religijne i polityczne. Istniało też wiele monet beznapisowych (anepigrafy). Monety muzułmańskie noszą najczęściej same napisy, bez wyobrażeń. Wiele stempli monet wykazuje dużą wartość artystyczną. Do takich należą m.in. liczne monety starożytne (zwłaszcza gr., celt., rzym.) i średniow. (zwłaszcza późnoromańskie i gotyckie), wykonywane przez bezimiennych artystów, wzorowane niekiedy na współczesnych im rzeźbach. Od okresu renesansu znani są twórcy niektórych stempli monet, wśród nich czołowi artyści epoki (np. B. Cellini). Monety powstały w wyniku ewolucji środków pieniężnych, zastąpiły one wcześniejsze formy pieniądza przedmiotowego lub brył kruszcowych. Pierwsze monety pojawiły się w VII w. p.n.e. w Lidii (bite z elektronu, naturalnego stopu złota i srebra oraz na wyspie Eginie (ze srebra). W VI i V w. upowszechniły się w różnych państwach-miastach gr., na Sycylii i na Bliskim Wschodzie monety bite bite ze srebra i złota, potem też miedzi (brązu). Niezależnie od nich w IV i III w. powstały pierwsze okrągłe monety chińskie, odlewane z brązu (uprzednio zamiast monet używano w Chinach brązowych miniatur narzędzi). Na przełomie IV i III w. zaczęto bić monety w Rzymie, w II w. p.n.e. w krajach celt. Produkcję tę kontynuowało od IV w. n.e. cesarstwo wsch.rzym., od V w. państwa germ., zwłaszcza Ostrogotów, Wizygotów i Franków. Od VII w. bito monety na wyspach bryt. i w krajach muzułm., od IX–X w. w państwach skand. W środk. i wsch. Europie monety pojawiły się w państwach feudalnych X–XI w. (w Czechach ok. 950, w Polsce i na Rusi ok. 980, na Węgrzech ok. 1000). W Bizancjum i w krajach muzułm. kontynuowano równoczesną produkcję monety złotej i srebrnej. W Europie łacińskiej bito od końca VIII do XIII w. w zasadzie tylko monetę srebrną. Moneta złota (dukat) została wznowiona we Włoszech w 2 poł. XIII w., upowszechniła się w Europie w XIV w. Od 1266 we Francji wprowadzono nowy rodzaj grubej monety srebrnej (grosz), a od pocz. XVI w. podstawową, pełnowartościową monetą srebrną w krajach eur. stanowiły talary. W XVII w. upowszechniły się zdawkowe monety miedziane. Poza Europą i krajami śródziemnomorskimi rodzime monety powstały jedynie w państwach azjat. (zwłaszcza Chiny, Japonia , Korea, Indie, Syjam). W większości krajów Afryki, Ameryki i w Australii monety zostały wprowadzone przez przez państwa kolonialne gł. w XVII i XVIII w., początkowo jako odrębny rodzaj pieniądza, dostosowany do warunków lokalnych, następnie zazwyczaj ujednostajniany z walutą metropolii. W miarę uniezależniania się tych krajów powstawały własne ich monety (najwcześniej dolar w Stanach Zjednoczonych od 1792). Nawiązywały one przeważnie do dawniejszych tradycji europejskich. Na ziemiach pol. i w krajach sąsiednich do XI w. posługiwano się napływającymi masowo monetami obcymi, zwłaszcza rzym. (I–V w.), rzadziej bizantyjskimi (IV–VI w.). Następnie gł. arab. (IX–X w.) oraz zach. eur., szczególnie niem. i anglosaskimi (X–XI w.). Pierwsze monety polskie bito w znikomych ilościach ok. 980–ok. 1020. Na większą skalę rozwinięto tę produkcję ok. 1070. Do schyłku XIII w. były to wyłącznie srebrne denary, od końca XII w. gł. w postaci jednostronnych brakteatów. Od XII wieku monety te podlegały okresowej wymianie (renowacji), przeprowadzanej zazwyczaj dwa razy do roku. Pod koniec XIII w. na Śląsku, a w 1 poł. XIV w. w innych dzielnicach Polski, obok denarów powstały grubsze rodzaje monet srebrnych: kwartniki, za Kazimierza W. też grosze, od schyłku XIV w. półgroszki i ternary, na Pomorzu wity i szelągi. Monety złote bito w Polsce efemerycznie za Władysława Łokietka (ok. 1330) i za Aleksandra (ok. 1501), na Śląsku też w poł. XIV w., na Pomorzu Zach. od schyłku XV w. Reforma monetarna Zygmunta I Starego 1528 wprowadziła nowy system , oparty na zasadzie waluty bimetalicznej. Składały się nań złote dukaty, bite potem też w wartościach ½, 2, 3, 4 i 10 (portugał) jednostek i srebrne: denary, ternary, półgrosze, grosze, trojaki (3 gr) i szóstaki (6 gr), nadto talary, a w miastach prus. też szelągi, bite następnie także w mennicach koronnych. Pod koniec XVI w. pojawiły się też półtalary, a w XVII w. orty (¼ talara) oraz monety drobniejsze, zwłaszcza półtoraki (1 ½ gr), w poł. XVII w. srebrne złotówki (tymf) i masowo miedziane szelągi (boratynka). W XVIII w. bito z miedzi także także półgrosze, grosze i trojaki. Odbudowę polskiego systemu monetarnego podjętą za Stanisława Augusta przerwały rozbiory. W Księstwie Warszawskim i Królestwie Kongresowym monety bite były do 1841 w różnych wartościach w złocie, srebrze oraz miedzi (w Krakowie – w 1835), a jako monety rosyjsko-polskie, z napisem dwujęzycznym, od 1832 do 1964. Wznowione w okresie 1917–18 przez niem. władze okupacyjne (z napisem: Królestwo Polskie) w wartościach 1, 5, 10, 20, fenigów, po odzyskaniu niepodległości, od 1923, ujęte zostały w nowy system złotowy (1 zł = 100 gr) i bite do 1939 z napisem: Rzeczpospolita Polska – z brązu (1, 2, 5 gr), z niklu (10, 20, 50 gr, 1 zł) i srebrna (1, 2, 5, 10 zł), wyjątkowo ze złota (1926 – 10 i 20 zł). Nadto istnieje szereg monet próbnych z tego okresu, nie używanych w obiegu. W okresie okupacji 1939–45 bite były monety zdawkowe z cynku (1, 5, 10, 20 gr). W Polsce Ludowej monety bite są od 1949 z brązu, stopów aluminiowych i miedzioniklowych – w wartościach 1, 2, 5, 10, 20, 50 gr oraz 1, 2, 5, 10 zł. Od 1957 noszą napis: Polska Rzeczpospolita Ludowa. Od 1 stycznia 1990 r. na awersie każdej monety znajduje się nazwa państwa polskiego „Rzeczpospolita Polska” oraz godło.